Badania kontrolne (monitoring pasz)

Organy Inspekcji Weterynaryjnej (IW) sprawują nadzór nad wytwarzaniem, wprowadzaniem do obrotu i stosowaniem pasz oraz pasz leczniczych. Działania podejmowane w zakresie sprawowanego nadzoru tj. kontrole urzędowe, pobieranie próbek pasz do badań urzędowych itp. mają na celu zapewnianie przede wszystkim bezpieczeństwa pasz oraz ich wysokiej jakości, w całym „łańcuchu” paszowym. 

Kontroli podlegają wszystkie podmioty działające na jakimkolwiek etapie produkcji, dystrybucji lub stosowania pasz (łącznie z podmiotami zajmującymi się ich importem).

Plan Urzędowej Kontroli Pasz

Zgodnie z przepisami UE każde państwo członkowskie jest zobowiązane do corocznego opracowywania i wdrażania planu urzędowej kontroli pasz (PUKP). W Polsce to Główny Lekarz Weterynarii jest organem odpowiedzialnym za przedmiotowy plan. Nadrzędnym celem wdrażanego PUKP jest zapewnienie bezpieczeństwa i właściwej jakości wytwarzanych, wprowadzanych do obrotu i stosowanych w żywieniu zwierząt pasz.  Przy opracowywaniu PUKP na dany rok brane są pod uwagę wyniki przeprowadzonej analizy ryzyka występowania zagrożeń przy uwzględnieniu informacji pozyskanych w ramach przeprowadzonych inspekcji i badań z lat ubiegłych. Wdrażany przez Polskę PUKP obejmuje m.in. aspekty odnoszące się do planu pobierania próbek, wykorzystywanych metod badawczych, analizy ryzyka oraz częstotliwości urzędowych kontroli. Uwzględnia się w nim konieczność przeprowadzania badań laboratoryjnych próbek pasz w kierunkach stanowiących wyróżniki bezpieczeństwa oraz jakości handlowej pasz.

W ramach PUKP pasze badane są w ponad 60 kierunkach. Do głównych kierunków badań należy:

• wykrywanie obecności pałeczek z rodzaju Salmonella,
• wykrywanie obecności przetworzonego białka zwierzęcego (PAP),
• oznaczanie zawartości:
  • metali ciężkich (Pb-ołów, Cd-kadm, Hg-rtęć, As-arsen),
  • pestycydów,
  • dioksyn,
  • dioksynopodobnych PCB,
  • mikotoksyn,
  • substancji przeciwbakteryjnych w paszach i wodzie,
  • niedozwolonych stymulatorów wzrostu. 

Poza czynnikami bezpieczeństwa PUKP przewiduje badanie próbek pasz w kierunkach oznaczania zawartości Fe (żelaza) i Mn (manganu), Zn (cynku), Cu (miedzi), Se (selenu), Witamin A i E, EM (energii metabolicznej), podstawowych składników pokarmowych (wilgotność, popiół surowy, włókno surowe, białko ogólne, tłuszcz surowy) i innych.

Badania te mają na celu zagwarantowanie odpowiedniej jakości oraz bezpieczeństwa wytwarzanych, wprowadzanych do obrotu i stosowanych w żywieniu zwierząt pasz.

Częstotliwość urzędowych kontroli jest ustalana na podstawie oceny ryzyka i odnosi się do różnych rodzajów działalności w sektorze paszowym (np. wytwórnie mieszanek paszowych; przedsiębiorstwa: handlowe, transportujące; gospodarstwa rolne). Co do zasady ma ona charakter minimalnej częstotliwości i może zostać w każdej chwili zwiększona przez powiatowego lekarza weterynarii.

Kontrole doraźne

Oprócz realizacji założeń wynikających z PUKP przeprowadzane są w razie konieczności kontrole doraźne, w ramach których mogą być pobierane próbki pasz do badań. Zawsze w przypadku uzyskania wyników niezgodnych z prawodawstwem paszowym wdrażane są przez powiatowego lekarza weterynarii postępowanie administracyjne mające na celu  ustalenie ewentualnego źródła niezgodności i wycofanie z rynku niewłaściwych pasz.

Kontrole podmiotów wprowadzających na rynek pasze oznakowane jako wolne od GMO

Opracowanie rocznego programu kontroli podmiotów wprowadzających na rynek żywność lub pasze oznakowane jako wolne od GMO wynika z Porozumienia z 13 lutego 2020 roku, zawartego pomiędzy Głównym Inspektorem Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych i Głównym Lekarzem Weterynarii. Podział zadań inspekcji wynika z zakresu ich kompetencji określonych odpowiednio w przepisach ustawy z dnia 21 grudnia 2000 roku o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku o Inspekcji Weterynaryjnej.